برنامه کرملین برای جایگزینی واردات تجهیزات فناوری اطلاعات - مجله نایس پاتوق

واقعیت این است که با وجود نقدها شدید موجود نسبت به رویکرد محدود کننده کرملین به پلتفرم های خارجی و تلاش دولت روسیه برای کنترل فضای مجازی روس زبان، اما جنبه هایی از این تلاش وجود دارد که همواره مغفول مانده است و اگر بخواهیم به درستی سطح کنترلی که کرملین بر فضای فناوری اطلاعات روسیه اعمال کرده است، ارزیابی کنیم، باید آنها را مورد بررسی قرار دهیم.

این برنامه نه تنها اینترنت و برنامه های کاربردی آنلاین بلکه همه منابع و زیرساخت های اطلاعاتی و فناورانه فدراسیون روسیه را در بر می گیرد.

دولت روسیه، مایل است که علاوه بر اعمال نفوذ و کنترل بر فضای تبادل اطلاعات کشور خود به ابزار و زیرساخت مورد نیاز نیز تسلط یابد. بنابراین، دولت روسیه فعالانه در تلاش است که استفاده از نرم افزار و سخت افزارهای داخلی از طریق تمامی ارگان های دولتی و همه شرکت ها و افراد مستقر در فدراسیون روسیه، صورت پذیرد.

نگرانی از وابستگی بیش از حد دولت روسیه به واردات نرم افزار و سخت افزارهای مورد استفاده در حوزه فضای مجازی، نخستین بار در راهبرد ملی سال 2015 این کشور، به صراحت ذکر شد و تلاش برای تغییر این شرایط، آغاز شد. حال پس از گذشت حدود 6 سال از مشخص این اولویت، سیاست های کاهش وابستگی شدید روسیه به نرم افزار و سخت افزار خارجی، اگرچه در برخی موارد چندان پیروز نبوده، اما گامی بلند در جهت تحقق این هدف، به شمار می رود. حال پرسش اساسی این است که دلیل دولت روسیه برای اتخاذ چنین سیاستی چیست؟

برجسته سازی امنیت

بیشتر کارشناسان، معتقدند که طرح جایگزینی واردات، به عنوان پاسخی به تحریم های اعمال شده از طریق اتحادیه اروپا و ایالات متحده علیه دولت روسیه و برخی از شرکت های بزرگ این کشور پس از حوادث کریمه در سال 2014 آغاز شد. این در حالی است که به نظر می رسد، کرملین از سال ها پیش از اجرای علنی طرح یاد شده، در حال بررسی و مطالعه بر روی آن بوده است.

افشاگری های اسنودن در سال 2013 می تواند به خوبی منطق سیاست جایگزینی واردات را توجیه کند. وی در افشاگری های خود مدعی شد که آژانس امنیت ملی ایالات متحده با استفاده از آسیب پذیری ها و درهای پشتی در نرم افزارها و دستگاه ها، برای اهداف نظارتی استفاده می کند. این قبیل ادعاها، می تواند دلیل محکمی برای تدوین سیاست های امنیتی این چنینی و تلاش برای کاهش وابستگی به تجهیزات نرم افزاری و سخت افزاری خارجی، از سوی کرملین باشد.

طرح جایگزینی واردات چیست؟

در دهه 1950، رائول پربیش، اقتصاددان مشهور آرژانتینی مدعی شد که پس از جنگ جهانی دوم، کشورهای در حال توسعه شانس کمی برای دستیابی به رشد اقتصادی از طریق تجارت دارند، و از این رو به آنها توصیه کرد که بر ارتقای صنایع داخلی تمرکز کنند و عدم تعادل تجاری خود را اصلاح کنند. پربیش به کشورهای در حال توسعه، توصیه کرد که ضمن قطع کامل واردات کالاهای تولیدی در کشور خود، به صنایع نوپا یارانه بدهند و واردات کالاهای مصرفی را نیز کاهش دهند.

نظریه پربیش در سال های اخیر بار دیگر در درجات مختلف و با نتایج متفاوت، مورد توجه بسکمک از دولت ها قرار گرفت. بنابراین تلاش کرملین نیز برای اجرای این طرح، چندان دور از فکر نیست.

این در حالی است که طرح جایگزینی واردات، با یک نوع تفکر مرکانتیلیستی ترکیب شده است که فرض می کند اقتصاد یک بازی حاصل جمع صفر است که چه بخواهیم چه نخواهیم، همه کشورها در آن رقابت می کنند. از همین روی، به نظر می رسد که باید منتظر استقرار نظام های حمایت گرایانه بیشتر در سطح جهان و تعمیق رقابت های اقتصادی باشیم.

ساخت روسیه

همانطور که پیش از این نیز اشاره شد، دولت روسیه برنامه هایی با هدف جایگزینی واردات را اولین بار، تقریباً یک سال پس از حوادث کریمه در بهار 2015 اجرا کرد. از بخش های اقتصادی روسیه در آن مقطع زمانی که پوتین را در اجرای برنامه جایگزینی کامل واردات کمک کردند، می توان به وزارتخانه های صنعت و تجارت، مخابرات و ارتباطات جمعی، کشاورزی، حمل و نقل و انرژی اشاره کرد.

پوتین حدود 4 سال پس از اجرای این طرح، گفت که برنامه جایگزینی واردات، نتایج بسیار جدی و مثبتی در پی داشته است و آن را گامی بسیار بزرگ در افزایش حاکمیت اقتصادی و تکنولوژیکی روسیه دانست.

این اقدام، علاوه بر افزایش نفوذ شرکت های بومی روسیه، به دولت این کشور در تلاش خود برای کاهش سهم کاربران شرکت های خارجی کمک شایان توجهی می کند. بدیهی است که این امر با ایجاد تنوع یا شکوفایی در صحنه توسعه نرم افزار کشور فاصله زیادی دارد، اما خود گامی بزرگ در جهت تحقق این هدف، محسوب می شود.

با توجه به تمام مواردی که مطرح شد، می توان نتیجه گرفت که استراتژی جایگزینی واردات فناوری اطلاعات و ارتباطات روسیه، اگرچه نتوانسته است به همه اهداف کلان خود دست یابد، اما تا حدود زیادی پیروز ظاهر شده است. با این وجود، بسکمک از متخصان، معتقدند که این کشور تا تحقق اهداف و وعده های خود، مبنی بر کاهش استفاده از نرم افزارهای خارجی و تجهیزات زیرساختی غیر بومی، راهی بسیار طولانی در پیش دارد.