طرز تهیه 25 غذای مخصوص شب یلدا در شهرهای مختلف - مجله نایس پاتوق

فلسفه غذاهای شب یلدا

یلدا طولانی ترین شب سال و روز اتمام پاییز و شروع فصل سرد زمستان است. اما فلسفه خوردن غذاهای شب یلدا چیست؟ در شب یلدا خوردن انواع غذاهای گرم و آش برای گرم کردن بدن و جلوگیری از بروز سرماخوردگی در فصل زمستان بسیار رایج است.

در بیشتر شهرهای ایران به عنوان غذای شب یلدا خوراکی هایی گرم و آبدار پخت می گردد. دلمه، کوفته تبریزی و قورمه سبزی از غذاهایی هستند که اهالی بسیاری از شهرهای ایران برای شام شب یلدا طبخ می کنند.

از طرف دیگر از آنجایی که انار نماد شادی و زایش در شب یلدا است، معمولاً در بسیاری از شهرها برای پخت غذای شب یلدا غذاهایی انتخاب می گردد که در آن ها از انار یا رب انار استفاده شده است. انار سرشار از ویتامین ث است و برای تقویت سیستم ایمنی بدن و خون سازی بسیار مفید است.

فسنجان، ناردون و ماهی شکم پر در دسته غذاهایی قرار می گیرند که در ترکیب آن ها انار و رب انار داریم و معمولاً در فهرست غذاهای شب یلدا در گیلان و مازندران قرار دارند. قزوینی ها نیز برای احترام به فلسفه غذاهای یلدا و به جا آوردن رسم غذای شب یلدا در این شب انار پلو می خورند و این گونه از طعم لذیذ انار لذت می برند.

رسم غذای شب یلدا در شیراز

شیرازی ها شام شب یلدایشان را معمولا کلم پلو انتخاب می کنند. در این غذای شب یلدا در شیراز از کلم قمری یا کلم سنگ که به صورت خلالی خرد شده است استفاده می گردد. معمولا به خاطر این که این نوع کلم در شهرهای دیگر در طرز تهیه انواع آش یا ترشی های مختلف استفاده می گردد، کمتر شناخته شده است. به همین دلیل از کلم برگ در کلم پلو هم استفاده می گردد.

ضمناً کلم پلو شیرازی با کوفته قلقلی یا کوفته ریزه درست می گردد و سبزی های معطر از جمله ترخون، ریحان و شوید، عطر خاصی به این غذا می دهند. شیرازی ها معمولا کلم پلو را با سالاد شیرازی سرو می کنند. آش انار هم به عنوان پیش غذا در منوی شام یلدا شیرازی ها در شب چله سرو می گردد.

غذای شب یلدای خوزستانی ها

اهوازی ها و خوزستانی ها به غذاهای دریایی علاقه خاصی دارند. ضمناً سبزی های محلی و بومی این استان هم برای طعم دادن به این غذاها استفاده می شوند. از طرفی طعم تند و تیز غذاهای اهوازی مشهور است. در میان غذاهای شب یلدای اهوازی ها، قلیه ماهی و ماهی شکم پر جایگاه ویژه ای دارد.

ماهی شکم پر در اهواز معمولا با ماهی شکیبا درست می گردد که روی آتش پخته می گردد. در قلیه ماهی هم از ترکیب ماهی با رب انار یا رب گوجه فرنگی، تمبر هندی، سبزی قلیه (گشنیز و شنبلیله (حلبه))، سیر و ادویه های مخصوص استفاده می گردد. قلیه ماهی با برنج سرو می گردد. از دیگر غذاهای محبوب در این استان می توان به قلیه میگو و امگشت پلو هم اشاره نمود که معمولا بین عرب ها هوادار دارد.

رسم غذای شب یلدا در مازندران

مازندرانی ها به شب یلدا چله شو می گویند. مازندرانی ها برای غذای شب یلدا حتما یکی از انواع پلو را تهیه می کنند. قدیمی های این شهر باور دارند که خوردن برنج یا گندم شگون دارد. در سفره شام یلدای مازندرانی ها معمولا غذاهای مختلفی از جمله خورش مرغ ناردون، بورانی اسفناج، کوکو سبزی، سبزی پلو با مرغ، بوقلمون یا ماهی گرده بیج که در واقع ماهی سفید شکم پر یا به اصطلاح خودشان تودلی است، واقع شده است.

معمولا کلاردشتی ها سبزی پلو را با سبزی فراوان و روغن گوسفندی می پزند. ضمناً به سلیقه زنان، شاخه ای از یک گل یا سبزه هم در سفره شب یلدا قرار داده می گردد. خورش فسنجان با مرغ یا اردک هم یکی دیگر از غذاهای یلدایی است که در شهرها و روستای این شهر به عنوان شام شب یلدا پخته می گردد.

انار پلو، غذای شب یلدای قزوینی ها

قزوینی ها یک غذای لذیذ برای شام یلدا دارند به نام انار پلو. این غذا به صورت پلوی مخلوط با مرغ یا گوشت درست می گردد و بعد از پخت با دانه های انار و انواع خلال مخلوط می گردد. برای عطر بیشتر از گشنیز خرد شده تازه هم در این غذا استفاده می گردد.

البته این غذا در شیراز هم پخته می گردد. مرغ یا گوشتی که در طرز تهیه انار پلو استفاده می گردد، می تواند بعد از پخت مکعبی ریز یا ریش ریش باشد. در کنار انار پلو، قیمه نثار هم یکی از محبوب ترین غذاهای شب یلدا قزوینی ها است.

رسم غذای شب یلدا در تبریز

تبریزی ها با انبوهی از غذاهای خوشمزه به پیشواز شب یلدا می روند. در کنار دسرهای شیرین و مخصوص این شهر، پختن یک شام لذیذ یکی از هنرهای کدبانوهای تبریزی است. کوفته تبریزی در بالای فهرست غذای مخصوص شب یلدا در تبریز واقع شده است. این غذا با گوشت چرخ نموده، لپه، برنج، سبزی و ادویه کوفته تبریزی و … درست می گردد.

خشیل هم یکی از غذاهای محبوب شب یلدا در آذربایجان شرقی و غربی است. این غذا با بلغور و شیره یا عسل درست شده و به عنوان غذایی که بدن را در مقابل سرمای زمستان محافظت می نماید، شناخته می گردد.

یک به نام پالدا هم که بافتی رقیق تر از مسقطی دارد، برای این شب تهیه می گردد. این دسر معمولا در پیاله های یک نفره درست می گردد و در آن اثری از روغن نیست. نشاسته جزء اصلی این دسر خوشمزه زرد رنگ است.

رسم غذای شب یلدا در سنندج

سنندجی ها برای شب یلدا، دلمه برگ مو یا دلمه کلم برگ درست می کنند. محتوای دلمه ها معمولا گوشت چرخ نموده، برنج و … است. علاوه بر دلمه، خوراکی های دیگری مثل ماست، روغن، کره محلی، شیره انگور، رب انار، پیاز و خربزه ترش را هم می توانید در سفره شام سنندجی ها ببینید.

خربزه ترش یا کالک ترش هم یک دسر بعد از خوردن شام سنگین و چرب سنندجی ها است. این خربزه های محلی کوچک از چند ماه قبل از شب یلدا در سرکه خوابانده می شوند تا برای این شب آماده باشند. آنو هم جزو خوراکی های این شهر برای شب چله است. برای درست کردن آنو، خوشه های انگور را در زیرزمین یا سایه، نخ و از سقف آویزان می کنند و شب یلدا می خورند.

رسم غذای شب یلدا در لرستان

غذای شب یلدای لرستانی ها سبزی پلو با ماهی، قورمه سبزی و … است. اما یک پیش غذای مخصوص شب یلدای لرستانی گندم شیره است. برای درست کردن گندم شیره باید گندم از چند ساعت قبل در شیره خیسانده گردد. به این ترکیب نمک و زردچوبه هم اضافه می گردد. سپس آن را روی ساج، برشته و با خلال بادام، گردو، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط و سرو می کنند.

خاگینه خرما غذای شب یلدای زنجانی ها

در شهر زنجان، برای شام شب یلدا، خاگینه خرما درست می کنند. معمولا این شام برای شب یلدا با خرمای زاهدی درست می گردد. کشمش، خلال بادام، پسته، تخم مرغ و پیاز به همراه ادویه های معطر، اجزای اصلی این غذا به شمار می روند. در این غذا حتما باید هسته های خرما گرفته گردد و می توان خاگینه خرما را در فر یا بدون فر و در قابلمه تهیه کرد.

آش لبوی اراکی ها

در استان مرکزی، خوردن چغندر قرمز یا لبو در فصل پاییز هواداران زیادی دارد و به شکل های مختلف در غذاهای متنوعی استفاده می گردد. آش لبو به عنوان یک غذای سبک یا پیش غذای خوشرنگ در شب یلدا پخته می گردد.

رسم غذای شب یلدا در گیلان

اگر سری به گیلان و شهرهای اطراف آن زده باشید، می دانید که خورش اناربیج بین مردم این شهر چقدر معروف و پرهوادار است. به انار بیج سبزی فسنجان هم گفته می گردد، به این خاطر که طرز تهیه آن شبیه خورش فسنجان است.

در کنار خورش اناربیج، خورش انار و بادمجان هم از غذاهای شب یلدا در گیلان است که از زمان های قدیم خوردن آن در شب یلدا بین شمالی ها مرسوم بوده است. رودباری ها هم در این شب معمولا ماهی پلو درست می کنند. در این غذا، ماهی سرخ می گردد و به تعداد افراد با برنج سرو می گردد.

و مرغ ترش شمالی با سس انار هم از دیگر غذاهای خوشمزه شمالی ها برای شام شب یلدا است. گیلانی ها یک تنقلات خوشمزه و سالم دیگر هم در کنار غذاهای شب یلدایشان قرار می دهند که آوکونوس نام دارد.

برای درست کردن آوکونوس، ازگیل خام در خمره های پر از آب نمک ریخته می گردد و در هوای گرم گوشه اتاق نگهداری می گردد. این خوراکی خوشمزه با گلپر و نمک خورده می گردد.

رسم غذای شب یلدا در تهران

شاید جالب باشد بدانید که از قدیم تهرانی ها برای شام شب یلدا رسم و رسوم خاصی نداشتند، ولی در این شهر معمولا برای شب یلدا سبزی پلو با ماهی طبخ می گردد. از غذاهای شب یلدا در تهران می توان به آش شله قلمکار برای شب چله اشاره نمود. در کنار این ها دمپختک یا دم پخت باقالی برای شام یلدا پخته و سرو می گردد.

رسم غذای شب یلدا در سیستان بلوچستان

شام شب یلدا در سیستان بلوچستان نیز همچون دیگر شهرهای ایران با به جا آوردن رسم و رسوم یلدایی و تدارک شام شب چله برگزار می گردد. در این شب مردم سیستان بلوچستان هندوانه را همراه با پودری به نام شیرینک سرو می کنند.

این پودر از جوشاندن گندم نیم کوب و گوشت و تخمه هندوانه تهیه می گردد و سپس زیر نور آفتاب خشک می گردد. در نهایت نیز آن را پودر و الک می کنند و در کنار هندوانه سرو می کنند. معروف ترین غذای سنتی شب یلدا در سیستان بلوچستان چنگال است.

این غذا با استفاده از خرما، نان و روغن محلی تهیه می گردد و برای روزهای سرد زمستانی پیش رو بسیار مقوی و مفید است. یک غذای معروف دیگر شب یلدا در سیستان و بلوچستان دانکو است. دانکو درواقع ترکیب برنج و کنجد است که با پودر خرما شیرین می گردد. بعضی در زمان محلی به این غذا پشک نیز می گویند

رسم غذای شب یلدا در کرمان

کرمانی ها نیز مانند دیگر شهرها، به رسم نیاکان خودشان، شب یلدا در خانه بزرگ هر خانواده دور هم جمع می شوند، سفره ای از پته، بر روی قالی کرمانی پهن می کنند و دور اتاق را پشتی های پته دوز قرار می دهند.

در میانه سفره نیز ظرفی از پسته، هنداونه، انارهای سیاه دانه روستاهای اطراف، شیرینی سنتی کرمان، قهوه قوتو و تنقلات دیگر می گذارند. در این شب مردم آشی به نام اوماچو طبخ می کنند.

در این شب آیینی، بعلاوه درست کردن غذاهای سنتی این استان مثل زیره پلو، کشک کدو، لپه پلو کرمانی و … متداول است. مردم کرمان از ساعات ابتدایی شب تا بامداد، دور هم جمع می شوند و شاهنامه خوانی می کنند و قصه های قدیمی مردم کرمان را نقل می کنند.

آش های مخصوص شب یلدا

آش مخصوص شب یلدا در شهرهای مختلف فرق دارد. اما برای شب یلدا آش چی بپزم؟ معمولا انواع آش مخصوص شب یلدا در شهرهای مختلف ایران شامل آش انار، ، ، آش خشیل، آش کلم، آش اسفناج، آش شله قلمکار و … هستند.

رسم غذای شب یلدا در شهرهای مختلف تا حدودی فرق دارد اما نکته مشترک، دورهمی و وقت گذرانی با اعضای خانواده و فامیل نزدیک در این شب سنتی است. در شام یلدا سعی کنید مصرف روغن و چربی را کاهش دهید.

بعلاوه به توصیه کارشناسان تغذیه سعی کنید فاصله خوردن شام و تنقلات سنگین تا خواب، حداقل 2 تا 3 ساعت باشد. در مصرف انواع دسر، میوه و تنقلات این شب هم تعادل را رعایت کنید تا شب شاد و خوشی را برای خود و دیگران رقم بزنید.

سوالات متداول

چه آشی را برای کنار شام شب یلدا سرو کنیم؟

در شهرهای مختلف برای شام شب یلدا، آش های محلی و بومی آن منطقه یا شهر، در سفره شام یلدا استفاده می شوند. در فهرست آش مخصوص شب یلدا گزینه های زیادی را می توانید بنا بر سلیقه و دلخواه یا موادی که در دسترس دارید، انتخاب کنید. آش انار، آش اسفناج و چغندر، آش لبو و … پیش غذاهایی سبک، خوشمزه و کم هزینه برای شب یلدا هستند.

شب یلدا چی بپزیم؟

در پاسخ به سوال شب یلدا چی بپزیم پخت غذای شب چله شهرهای مختلف ایران که در این فهرست است را می توانید امتحان کنید.