صادرات سفال از نارنج کلا تا سرزمین لاله های نارنجی - مجله نایس پاتوق

مجله فارس پلاس؛ علی جواهری: کیمیاگری است وقتی با هنر از مشتی خاک چیزی بسازیم که حیرت همگان را برانگیزد. و از این شگفت انگیزتر آن است که با سفالگری در یک روستای دورافتاده برای بیش از 70 نفر اشتغال زایی کنیم و نان سر سفره عده ای بگذاریم. این عبارات دقیقاً کاری است که استاد امین محبی با هنر سفالگری در روستای نارنج کلا انجام می دهد. این کارآفرین خلاق اکنون به عنوان یکی از بزرگ ترین فراوریکنندگان انواع محصولات سفال در کشور شناخته می گردد و محصولات باکیفیتش را از روستای کوچکش به کشورهای عراق، گرجستان و هلند صادر می نماید. او که هنر و کار سفالگری را از پدر به ارث برده با کوشش و پشتکار یک کارگاه کوچک خانگی را به کارخانه بزرگ تبدیل نموده است. این کارآفرین گیلانی معتقد است که عامل پیروزیت در هر کاری نه موقعیت منطقه ای مطرح است و نه سرمایه زیاد به کار می آید؛ بلکه خواست خدا و نوع نگرش ما نسبت به کارهایمان عامل بسیار مهم در پیشرفت است. اینکه نظم داشته باشیم و برای تحقق اهدافمان کوشش کنیم اصل و اساس کار است. محبی با همین ذهنیت در حال گسترش کارخانه سفالگری است. او این کار را با خرید زمین و ساخت سوله آغاز نموده و این گونه 250 نفر از اهالی روستا نارنج کلا و دهات اطراف را مشغول به کار خواهد نمود.

وقتی مثل همه از روستایمان رفتم

میان شالیزارهای سرسبز تنها سازه ای که نظر همگان را به خود جلب می نماید ساختمان کارخانه سفالگری محبی است؛ کارخانه ای که ورودی اش از زیر خانه اش می گذرد؛ دقیقاً همان جا که ابتدا کارش را آغاز نموده است. بدون استثناء همه استادکاران کارگاه چرخ های برقی دارند به جز آقا امین که هنوز با چرخ پایی قدیمی مشغول به کار است و بااین حال هیچ کدام از استادان سرعت و دقت کارشان به او نمی رسد؛ این موضوع ممکن است حاصل کار زیاد و سخت باشد؛ اما وجه تمایزش میراثی است که از پدربزرگ به پدر و او رسیده و شاید قبل از این ها در وجودش شکل گرفته باشد که پشت میز کار درباره اش توضیح می دهد: همه چیز خوب بود؛ در دوران کودکی بااینکه پدرم سفالگری کوچکی داشت و تابستان ها کشاورزی می کرد زندگی خوب و آرامی داشتیم. سالهای دور سفالگری شغل بومی مردم روستای نارنج کلا بود و اکنون به جز چند کارگاه کوچک و کارگاه ما چیز دیگری باقی نمانده است. البته من هم زمانی که ازدواج کردم مثل خیلی های دیگر برای کار از روستایمان رفتم. در قزوین در یک شرکت کار می کردم و زندگی ام به خوبی می گذشت. با پیر شدن پدرم کارگاه سفالگری اش هم تعطیل شد.

همه چیز از یک اتفاق آغاز شد

خیلی وقت ها صحبت کردن درباره گذشته، آدم ها را به فکر فرو می برد؛ فکرهایی عمیق و پر از خاطرات تلخ و شیرین. برای آقا امین هم چنین اتفاقی می افتد. او مکثی می نماید و در پس یک لبخند و آه، اتفاقی تلخ را روایت می نماید که آغازگر راستا جدیدی در زندگی اش محسوب می گردد: همه چیز روند عادی خود را داشت؛ اما برادرم که در حال گذراندن خدمت سربازی بود در سانحه تصادف فوت کرد. سکوت برای چند ثانیه عکس العمل امین آقا می گردد و صورتش حالت جدی تری پیدا می نماید؛ چون باید درباره روزگاری صحبت کند که سراسر درد است و درد: مرگ برادر سخت است؛ اما مرگ فرزند برای مادر و پدر سنگینی غیرقابل وصفی دارد. پدر و مادرم بعد از وقت برادرم به شدت درهم شکستند. آن ها تنها شده بودند و این تنهایی دردشان را افزایش می داد. هر بار که به آنان سر می زدم وقتی می خواستم به قزوین برگردم غم و اندوه و حس اینکه نرو و اینجا بمان را در وجودشان احساس می کردم. خلاصه حدود یک سال از فوت برادرم گذشته بود که خواهر و برادرانم از من خواستند به شمال بیایم و با پدر و مادرم زندگی کنم. هرکدام از اطرافیان درباره کار به من قول هایی دادند. من نه به خاطر قول های آنان بلکه به خاطر دل پدر و مادرم و حمایت های همسرم در پر کردن تنهایی های پدر و مادرم باعث شد به شمال برگردم. هیج وقت روزی را که به مادرم گفتم که می خواهم پیش شما بیاییم فراموش نمی کنم. انگار جهان را یکجا به او داده باشند. داشت پر می کشید. اشک در چشمانش حلقه بست و گفت: مادر دست به خاک بزنی طلا گردد. پدرم دوباره انرژی گرفت. با غم از دست دادن برادرم کنار آمدند. می شد به راحتی شادمانی را در وجودشان احساس کرد.

هنوز هم باورم نمی گردد

استادان با مهارت شگفت انگیزی گل ها را نقش می دهند. ریتم بسیار منظم کار در کارگاه تنها چیزی است که پشت حال دگرگون شده امین آقا احساس می گردد؛ ولی بغضش را می خورد و صحبت هایش را با بیان اینکه هرچه دارم از برکت دعای پدر و مادر و نانی است که سر سفره دیگران می گذارم. می گوید: وقتی به شمال آمدیم هیچ چیز نداشتیم. هیچ یک از قول هایی را که درباره درست کردن کارم در کارخانه ها داده بودند عملی نشد. گویی باید این طور می شد تا من امروز بتوانم در این موقعیت قرار بگیرم. همه چیز به هم ریخته بود. خلاصه با هزار زحمت یک وانت خریدم تا با باربری روزی دربیاورم؛ اما نشد. تا اینکه یکی از دوستانم پیشنهاد کرد کارگاه پدرم را که سال ها از کار افتاده بود راه بیندازم. هیچ چیز نداشتم. حتی کوره قدیمی هم تقریباً نابودشده و چرخ ها پوسیده بود. اما هنوز گوشه حیاط به اندازه یک اتاق 6 مترمربعی سفال آماده از زمانی که پدر کار می کرد وجود داشت. سفال ها آن قدر زیر آفتاب و سرما و گرما مانده بودند که اصلاً نمی توانستم فکر فروش آن را کنم. خلاصه دل را به دریا زدم. سفال ها را در حیاط چیدم. خوب ها را سوا کردم و عقب وانت گذاشتم. هنوز باورم نمی گردد و نمی دانم چطور شد و چه اتفاقی افتاد. جلوی اولین مغازه سفال فروشی در آستانه ایستادم و نمونه های سفال های ساخت پدر را به مغازه دار نشان دادم. وقتی نمونه را دید خیلی تعریف کرد و گفت: هرچه از این کار داری اینجا خالی کن. آن وقت سفارش هزار عدد دیگر داد و کل مبلغ را هم پرداخت کرد. آن موقع حقوق یک سال یک کارگر بود. پول را گرفتم و به خانه آمدم تا مهیای کار شوم.

کار را آغاز کردیم

امین آقا آن روز را این گونه تعریف می نماید: وقتی به خانه رسیدم در طول راستا آن قدر شادمان بودم که به هیچ چیز فکر نکردم. فکر ننموده بودم سفارشی را که گرفته ام چطور باید تحویل دهم. هیچ چیز برای ساخت نداشتم و حتی روش کار را هم تقریباً فراموش نموده بودم. این ها را همسرم به من یادآوری کرد. جلوی کارگاه ایستادم و نگاهی به اوضاع خرابش کردم. می دانستم راه دشواری در پیش دارم. نمی دانستم از کجا آغاز کنم. ناگهان مادر و همسرم جارو به دست آمدند و فضای کارگاه قدیمی را جارو کردم و من هم همراه آن ها آغاز به کار کردم. خاک خریدم و همان شب اولین گل ها را با پا درست کردم. چیزهایی را که می دانستم یک بار با پدرم مرور کردم و پدرم هم چیزهایی را به من یادآوری کرد. برای ساخت نخستین کار یک روز تمام وقت صرف کردم. یک روز تمام یعنی 24 ساعت مرتب کار خراب می شد و من دوباره درست می کردم. اولین کار شکل و شمایل درستی نداشت ولی به آن چیزی که باید، نزدیک شده بودم. دوباره آغاز به کار کردم. در عرض یک هفته 5 کار را حاضر کردم. رفته رفته دستم راه افتاد. تعدادی از سفارشات را تحویل دادم و دوباره سفارش گرفتم. و بالاخره کوره را به یاری یک دوست خوب راه اندازی کردم.

250 نفر دیگر را هم مشغول به کار می کنم

بعد از 3 ماه فراوریات امین آقا، همسر و مادر و پدرش افزایش یافت و سفارش بود که پشت سفارش باید ساخته و عرضه می شد: وقت سر خاراندن هم نداشتیم و هنوز هم نداریم. شبانه روز کار می کردیم؛ آن قدر دستمان در ساخت محصولات راه افتاده بود که هر چه فراوری می کردیم به سفارشات نمی رسیدیم. تصمیم گرفتیم نیرو بگیریم. سفالگری را به آن ها یاد دادیم. فراوریمان به شکل قابل توجهی بالا رفت. به جایی رسیدم که دیگر کوره زغالی جوابگوی فراوری استادکاران نبود. آغاز به تحقیق درباره کوره کردم و با حمایت یکی از دوستانم یک کوره بزرگ پشت خانه راه اندازی کردیم و کار روند بهتری گرفت. رفته رفته تعداد استادکاران را افزایش دادیم. به طرز عجیبی سفارشات افزایش یافته بود. به همین دلیل باز هم نمی توانستیم جوابگو باشیم. تعداد کوره ها را افزایش دادیم و سیستم لعاب زنی را راه اندازی کردیم. زمین پشت و کنار خانه را خریداری کردیم و سوله ساختیم. حالا به جایی رسیده ایم که 70 استادکار و چند کوره جواب کارمان را نمی دهد.

وقتی آن غم و جدیت در چهره امین آقا تبدیل به شعفی وصف ناپذیر می گردد که درباره توسعه کار در روستای کوچکشان صحبت می نماید: به تک تک اهالی روستایمان قول داده ام که کارخانه را تا 2 برابر گسترش دهم و 250 نفر را به طور مستقیم مشغول به کار کنم. در حال اجرا این کار هستم و به زودی چنین اتفاق خواهد افتاد. من و همسرم پشت به پشت هم این کار را انجام می دهیم و ثابت خواهیم کرد در روستایی به این دورافتادگی هم می توان کارآفرینی کرد.

اصولی که تا به آخر رعایت خواهم کرد

مسلماً این ها تمام رمز کار آقا امین نیست و او کارهای دیگری هم انجام می دهد که پیروز به صادرات محصولاتش شده است. می گوید: کیفیت، انصاف و دعای افرادی که نان سر سفره شان گذاشته ام مرا به اینجا رسانده است. من و کسانی که با آن ها کار می کنم اعضای یک خانواده هستیم. به خودشان هم گفته ام اگر آنان نباشند و کارشان را درست انجام ندهند پیشرفت نخواهیم کرد. افرادی می آیند که هیچ سرمایه ای ندارند؛ به آنان جنس می دهم و سرمایه در اختیارشان می گذارم تا جان بگیرند. این کار را انجام می دهم چون روزگاری افرادی بودند که دست مرا گرفتند. البته موضوع دیگری هم هست و آن قدردان بودن است. اگر قدردان خدماتی باشیم که نسبت به ما انجام می گردد پیروز خواهیم بود. اگر قدر رفتگری که خیابان هایمان را تمیز می نماید بدانیم و از شهرداری یا مسئولی که برایمان زحمت می کشد تشکر کنیم مطمئن باشیم کارش را بهتر انجام می دهد و با انرژی بهتری کار می نماید. طرف دیگر موضوع همراهی کردن است. همه کارها را نباید از مسئولان توقع داشت؛ باید خودمان هم دست به کار شویم. این ها همه فکر من است. موضوعاتی که از ابتدای کار آن را اساس کارم قرار دادم و به اینجا رسیدم.