از بحران سوپ کلم تا افسانه جونگ میونگ - مجله نایس پاتوق

نیره خادمی| کنگر خورده اند، لنگر انداخته اند و از حدود 10 سال قبل بر قاب تلویزیون نشسته اند. شاید احتیاج به گفتن نداشته باشد؛ یانگوم و بحران سوپ کلم برای پادشاه شروع این میهمانی طولانی مدت کره ای ها در تلویزیون ایران بود که با زندگی جنگجویانه جومونگ به اوج رسید و با امپراتور باد ها ادامه یافت و تا ماه رمضان همین سال هم با افسانه جونگ میونگ در شبکه 5 از این سیل رهایی نیافت.

در گوشی های یواشکی و غیریواشکی

در این سال ها شایعات هم، همپای پخش و بازپخش چندین و چندباره چشم بادامی ها رنگ و رو گرفت. پچ پچ ها از ارزان بودن سریال ها و رانتی که در مراودات مربوطه وجود دارد، حرف می زنند. دوبلور ها هم دل خوشی از ادامه روند دوبله سریال های کره ای ندارند، بنابراین هرازچند گاهی هم باب انتقاد را باز می نمایند.

مثلا حامد عزیزی که یکی از اعضای انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم و خانه سینمای ایران است می گوید که با وجود این همه سریال خوب در جهان معلوم نیست چرا صداوسیما به دنبال سریال های کره ای می رود. سریال جواهری در قصر یا جومونگ پیروزیت هایی هم داشتند، اما از 11 سال قبل به قدری این رویه تکرار شده که به مرز تهوع رسیده است.

به گفته او ما نه می توانیم پا به پای کشوری که یک هشتم ایران هم مساحت ندارد، سریال فراوری کنیم و نه می توانیم تمرکز را از بازار محصولاتشان برداریم. نمی فهمم این هجمه کره ای از کجا می آید؟ در شأن رسانه نیست که این ماجرا را به یکسری بازبین سپرده اند در شرایطی که حتی خودشان هم این قدر سریال های خودشان را پخش نمی نمایند.

عزیزی این را هم گفت که شاید تمایل مدیران به دلیل نوع پوشش است که احتیاج کمتری به سانسور و اصلاح دارد: مدیران احساس می نمایند فضای فرهنگی آن ها بیشتر به فضای فرهنگی ما نزدیک است. در صورتی که با توجه به شاخصه های مذهبی کشور های آمریکای شمالی یا غرب اروپا به ما نزدیک تر هستند.

موج کره ای و فرار از موج ترکیه؟

دهه 70 و اوایل دهه 80 بیشتر سریال های اروپایی مثل کمیسر رکس و خانم مارپل یا مثلا کارآگاه کاستر از شبکه های محدود صداوسیما پخش می شد و ظاهرا روز های اوج سریال های اروپایی بود، بعد، اما موجی که با سریال های 50 تا 90 قسمتی در جهان به وجود آمد آمریکایی بود.

صداوسیما البته سراغ آن نرفت تا با سریال جواهری در قصر نوبت به موج کره ای رسید، زمانی که حدود 90 کشور جهان آن را خریداری کردند؛ بنابراین سریال های کره ای روی بورس آمد و بعد از فروکش کردن تب آن موج دیگری رواج یافت: یادگاری می گوید موج سریال های ترکیه ای در جهان شروع شد، اما خرید و پخش این سریال ها با موضوع روابط غیر متعارف افراد جزو اولویت های رسانه نبود.

شاید به نظر برسد که رسانه ملی برای فرار از موج ترکیه ای روی همان موج قبلی خود مانده است، اما مدیرکل تأمین رسانه صداوسیما این گفته را رد می نماید. او معتقد است که سریال های کره ای زیاد هم در شبکه های سیما پخش نشده، اما قبول دارد که تکرار این نظر را پر رنگ نموده است.

از همه کشور ها ازجمله چین، ژاپن، کانادا و آلمان سریال داشتیم، اما کره ای ها بیشتر مورد توجه قرار می گیرند. گاهی سریال چینی و ژاپنی پخش شده، اما به دلیل شباهت سریال های شرقی، این حس ایجاد شده است که کره ای است .

ذائقه سازی نکردیم

رسانه از یک سو برای مردم ذائقه سازی می نماید و از سوی دیگر دل به آن چه مردم دوست دارند، می دهد. در این مورد بیشتر به نظر می رسد که به دلیل پخش های زیاد از حد، ذائقه مردم به این سمت رفته است، اما یادگاری آن را قبول ندارد و باز هم تأکید می نماید که اتفاقا تکرار و بازپخش سریال های کره ای به ذائقه مخاطب ارتباط دارد: کم بودن ممیزی و ژانر تاریخی آن هم می تواند از دلایل انتخاب سریال ها باشد.

تا روزی که تقاضا باشد این فرآیند ادامه خواهد داشت، اما با توجه به افزایش فراوری سریال داخلی از شدت پخش آثار خارجی کاسته ایم. فرآیند معمول در انتخاب آثار ادامه پیدا خواهد نمود، ولی برنامه ای برای افزایش پخش سریال کره ای در آینده نداریم. البته تعداد سریال های کره ای جدید کاهش یافته و از دی ماه گذشته فقط یک سریال بوده که از شبکه پنج پخش می گردد، اما بیشتر دیده می گردد.

نحوه انتخاب سریال های خارجی

اما آن چه در صداوسیما درباره انتخاب سریال ها مرسوم است، طبق تعریف یادگاری تقریبا در سه حوزه تقسیم می گردد: بازار های فیلم که نمایندگان تأمین برنامه صداوسیما در آن حضور دارند، سایت های اینترنتی که سریال های پیروز جهان را معرفی می نمایند و تقاضای شبکه ها که براساس آن سریال ها انتخاب می شوند. ظاهرا رویه این است که بعد از انتخاب اثر، با شرکت های دارای حق پخش تماس گرفته می گردد تا سریال مورد مطالعه اولیه قرار بگیرد و به دنبال آنالیز و بازبینی نسخه اولیه سریال ها را با توجه به اولویت ها و تعاریف آن ها پخش نمایند.

به گفته او، معیار اول سیما این است که مشخصا از یک کشور سریال نداشته باشیم و سبد سریال ها حتما رنگارنگ و جذاب باشد، جز سریال های آمریکایی که جزو ماموریت هایمان نیست: انتخاب فیلم از بقیه کشور های اروپایی، آسیای جنوب شرقی و کشورهایی، چون استرالیا وکانادا در دستور کارتلویزیون است. اولویت ما هم این است که سریال جذاب و با ماموریت های صداوسیما همگام باشد.

بنابراین شایعات و درگوشی ها از سوی مدیران رد شد و آن ها همچنان سر حرف های خود درباره درخواست های پی در پی مردم برای سریال های کره ای ماندند بدون آن که آمار دقیقی دراین باره به شهروند بدهند.

باز هم پای زنان در میان است

مدیران سیما، اما این حرف و حدیث ها را قبول ندارند و همه چیز را به علاقه مردم ربط می دهند، آن هم در شرایطی که همچنان از شهر های مختلف کشور، تقاضا برای پخش سریال های کره ای وجود دارد. محمد مهدی یادگاری، مدیرکل تأمین رسانه صداوسیما چند دلیل را برای این علاقه مطرح می نماید: جذابیت این سریال ها عدالت جویی شخصیت محوری داستان و کوشش او برای مبارزه با ظلم است و مردم به آن علاقه دارند.

در این سریال ها گره های مداومی وجود دارد که سریع باز می گردد و مخاطب را خیلی معطل حل شدن مسائل کوچک قصه نمی نماید. از سوی دیگر موضوع زنان، جذابیت آن را برای خانواده ها دوچندان می نماید. از نظر او سریال های کره ای قصه های پرکشش خوبی دارد و مخاطبان پیگیر آن هستند بنابراین برجسته تر می گردد: مردم هنوز برای جواهری در قصر، جومونگ، خانواده کوچک و پرستاران تقاضای پخش دارند وگرنه چرا ارتش سری دوباره بازپخش نمی گردد.

البته سعید شیخ زاده دوبلوری است که حرف های این مقام مسئول را قبول دارد: سریال های کره ای بشدت از سوی مردم خواستار دارد و آن ها هم مخاطب را در نظر می گیرند. حتی شرکت های آگهی دهنده با شرط پخش تبلیغ در میان این سریال ها هزینه می نمایند.

اگر مخاطب نداشته باشد، اجازه خرید به آن ها داده نمی گردد. با وجود این او هم نگران است که چرا مخاطب چنین سریال هایی را می پسندد، اما سریالی با کیفیت فرار از زندان را نه: این ذائقه نگرانی اجتماعی را بیشتر می نماید مثل همان چیزی که در سینما رخ داده است و کار هایی که از نظر درجه بندی رد هستند جذابیت بیشتری برای مردم دارد.

خط قرمز های قرمز

صداوسیما در انتخاب و پخش سریال های خارجی محدودیت هایی هم دارد، مثلا روابط مثلثی و خاص از خط قرمز های روشن در این حیطه است. به گفته یادگاری ورود شخصیت ها با روابط خاص در سریال ها مشکل جدیدی است که در انتخاب سریال به وجود آمده است.

با این حال تأکید سیما بیشتر استفاده از سریال هایی است که برای جمع خانواده مناسب باشد درحالی که سریال جذابی، چون فرار از زندان مورد پسند قشر جوان است. بحث های ضد فرهنگی و موارد ضد بنیان خانواده و روابط چندگانه خط قرمز های ماست.

سریال های کدام کشور ها گران ترند؟

یکی از همان شایعات درگوشی که در محافل مختلف خبری پیچیده است، این است که، چون سریال های کره ای ارزان تر از بقیه سریال ها هستند، رسانه ملی سراغ آن می رود، اما یادگاری می گوید که هزینه خرید سریال خارجی به ویژه برای ایرانی ها بسیار ناچیز است: هزینه یک مجموعه 30 قسمتی خارجی از هزینه ساخت یک قسمت از سریال ایرانی کمتر است.

قیمت سریال های کشور های مختلف خیلی تفاوتی با هم ندارند و اصولا به تعداد رقبا و خریداران منطقه ای که در آن پخش می گردد بستگی دارد، اما در کل گران ترین سریال ها در منطقه خلیج فارس، سریال های ترکیه ای و آمریکایی هستند. در کشور های عربی بعد از سریال حریم سلطان، رقابت برای سریال های ترکیه ای رخ داد.

رقابت شبکه های کشور های عربی، باعث رشد قیمت سریال های ترکیه ای شد. البته در ایران، چون یک خریدار تلویزیونی به عرضه نمایندگان آثار مراجعه می نماید همواره قیمت تمام شده برای ما بسیار پایین تر است.