قالب بتن چیست؟ انواع آن کدام است؟
به گزارش مجله نایس پاتوق، در ساخت یک ساختمان از مصالح مختلفی مانند گچ، آهن، آجر، سیمان، شن و… استفاده می گردد. یکی از پرکاربردترین مصالح ساختمان سازی بتن است. تنوع کاربرد، پایداری، مقاومت و هزینه مناسب این محصول باعث شده است که ساختمان سازان از این محصول استفاده نمایند.
بتن را با ترکیب موادی مانند آب، سیمان، شن، ماسه و افزودنی های شیمیایی به دست می آورند. وجود آب در بتن تازه باعث روان شدن و شکل پذیری آن می گردد. شکل پذیری بتن تازه یک مزیت برای آن به شمار می آید که می توان آن را در قالب بتن مخصوص با اشکال مختلف ریخت و برای ساخت وساز استفاده کرد.
استفاده از بتن در ساخت وسازهای مختلف به مرورزمان توسعه زیادی پیدا کرد و در قرن 20 میلادی به عنوان یکی از پیشرفت های مهم در عرصه ساخت وساز محسوب شد. طراحان و معماران به مرورزمان روش های گوناگونی را برای آنالیز قابلیت شکل پذیری بتن در قالب های مختلف امتحان نموده و توسعه دادند. قالب بتن شکل نهایی سازه و اجزای مختلف آن را مشخص می نماید و به طور تقریبی در ساخت تمام سازه های بتنی مورداستفاده قرار می گیرد.
قالب بتن چیست؟
قالب بتن وسیله ای است که برای ساخت سازه های بتنی به صورت دائمی و یا موقت استفاده می گردد. سازه های بتنی از ویژگی هایی همانند استحکام بالا و توان مقاومتی برخوردارند و به همین علت امروزه بیشترین کاربرد را در ساخت سازه ها دارند. قالب بتن تا زمان رسیدن به مقاومت کافی بتن تازه، آن را درون خود نگه می دارد و پس از سفت شدن به شکل قالب درمی آید. استفاده از این قالب ها علاوه بر امکان ساخت سازه های بتنی در اشکال متفاوت، احتمال ترک و شکست را به کاهش می رساند. این قالب عملکردی شبیه به قالب های صنعتی دارد؛ اما تفاوت آن ها در این است که قالب های صنعتی در فرم دهی و ساخت قطعات پلاستیکی، فلزی و دیگر مواد به کاربرده می شوند.
پس از انجام عملیات قالب بندی، فرایند بتن ریزی شروع می گردد. مجریان سازه های بتنی برای کسب نتیجه مطلوب در قالب بندی، باید عواملی مانند اندازه تجهیزات، انواع قالب ها، مشخصات کلی و روش های استفاده از آن ها را بدانند. این محصول در انواع مختلف چوبی و فلزی در بازار وجود دارد. اگر اسکلت از جنس چوب باشد، کم هزینه و ارزان است، اما مشکلاتی مانند دوام پایین و طولانی شدن فرایند قالب بندی را دارند و برای ساخت سازه های بزرگ به هیچ عنوان مناسب نیست؛ بااین حال به علت انعطاف پذیری بالای چوب می توانید در کنار سایر سازه ها از آن استفاده کنید.
انواع قالب بتن
برترین نوع قالب بتن، قالب های فلزی هستند که مواد اصلی تشکیل دهنده آن ها فولاد است. در طول زمان استفاده از قالب فلزی، ممکن است دچار شکستگی یا کم شدن مقاومت گردد؛ ازاین رو آن ها را بدون درز فراوری و مورداستفاده قرار می دهند. ازجمله دلایل استفاده از قالب فلزی عبارت اند از:
- استحکام بالا
- سطح ترازبالا
- نچسبیدن بتن به قالب
- ارزان بودن
- مقاومت بالا
این قالب ها انواع مختلفی دارند که عبارت اند از:
مدولار
این قالب یکی از پرکاربردترین ابزار برای اسکلت بندی بخش های متفاوت سازه های سیمانی است که به علت تنوع در ابعاد، سایز و دسترسی آسان، بسیار محبوب است. قالب مدولار دارای اندازه و سایزهای استاندارد است؛ اما با توجه به درخواست و سفارش مشتری می توان سایز آن ها را تغییر داد. انجام عملیات ملات ریزی با استفاده از قالب مدولار، یاری فراوانی به ساخت سازه هایی با توان مقاومتی بالا، جلوه های زیبا و افزایش کیفیت و طول عمر سازه می نماید.
خاص
امروزه ساختمان هایی با طراحی مدرن را مشاهده می کنیم که با سازه های قدیمی بسیار متفاوت هستند. ساخت وساز و دانش معماری در اغلب کشورهای جهان رشد و پیشرفت چشمگیری داشته است و همچنان در حال ارتقا است. آنچه باعث اختلاف بین سازه های نو و قدیم می گردد، علم و دانش، پیشرفت ماشین آلات کارآمد و وجود ابزارهای متفاوت همراه با قالب بتن خاص است که طراحی منحصربه فردی نسبت به دیگر قالب ها دارد.
مدور
قالب ساختمانی به روش مدور برای ساخت منابع، محفظه های سیمانی و سیلوها مورداستفاده قرار می گیرد. در قالب بندی مدور تکیه گاه و اسکلت سیمانی به صورت پیچیده و تاب داده فراوری و وارد بازار می گردد. در زمان اسکلت بندی از قسمت های قوس دار و دایره مانند این قالب بهره می برند.
ویژگی های یک قالب بتن مناسب
در زمان انتخاب ماده برای ساخت این قالب باید سه اصل کیفیت، ایمنی و صرفه مالی را موردتوجه قرار دهید. کیفیت مواد مهم ترین عامل است که می تواند ایمنی سازه را ضمانت کند که این عامل تأثیر بسیاری بر هزینه ها دارد.
ویژگی های اساسی یک قالب خوب عبارت اند از:
مقاومت و دوام قالب:
ماده تشکیل دهنده این قالب باید به اندازه ای دارای مقاومت باشد که توانایی تحمل نیروهای پیش بینی شده را داشته باشد. قالب بتن باید به صورتی فراوری گردد که در مواجهه با ضربه و آسیب، تکه های آن ریخته نگردد. این ویژگی از الزامات طراحی و یکی از مهم ترین جنبه های ایمنی محسوب می گردد. دوام این قالب ها ازنظر مالی و دستیابی به سازه های بتنی باکیفیت بسیار اهمیت دارد.
وزن قالب:
وزن قالب بتن مناسب باید متعادل و نرمال باشد. سنگینی و سبکی بیش ازحد آن باعث ایجاد اختلال در عملکرد کاری می گردد.
اندازه انحراف قالب:
در زمان طراحی سیستم قالب بندی، ضروری است که در خصوص بازه انحراف مجاز کل و سهم عوامل مؤثر بر این انحراف به درستی تصمیم گرفته گردد. صلبیت ماده تشکیل دهنده قالب و دقت کارکنان برای اطمینان از قرارگیری اندازه انحرافات در بازه مجاز باید ثابت باشد.
اندازه هدررفت:
قالب باید به صورتی ساخته گردد که در زمان سرهم کردن آن برای اتصال و برش، کمترین اندازه هدررفت وجود داشته باشد. دقت ساخت قالب بتن بر روی جنبه مالی پروژه به طور مستقیم تأثیر می گذارد.
مواد مناسب:
مواد سازنده این قالب با بتن تازه یا سخت شده ناسازگاری ندارد و مواد تشکیل دهنده جداره داخلی آن با سیمان در حال هیدراتاسیون واکنش نمی دهد.
سخن پایانی
ساخت وساز ازجمله کارهای مهمی است که انسان ها در طول زندگی خود انجام می دهند تا در آسایش و آرامش زندگی نمایند. انسان ها در ساختمان سازی مصالح بسیاری ازجمله بتن را مورداستفاده خود قرار می دهند. بتن از ترکیب موادی مانند آب، سیمان، شن و ماسه تشکیل می گردد که برای استفاده از آن در ساخت وساز، ضروری است که از قالب بتن استفاده گردد. این قالب ها وسیله هایی هستند که برای ساخت سازه های بتنی استفاده می شوند. سازه های بتنی استحکام بالا و توان مقاومت بالایی دارند؛ ازاین رو در ساخت وساز پرکاربرد هستند.
سیویل سان فراوری نماینده انواع قالب های بتن شامل قالب فلزی مدولار و خاص می گردد. از مهم ترین ویژگی های قالب های اسکلت بندی می توان به این موارد اشاره نمود: مقاومت و دوام بالا در برابر ضربه و دیگر آسیب ها، وزن قالب بتن نو، سازگاری با بتن تازه و بتن سفت شده و… . مهندسان و مجریان طرح های ساختمانی باید در زمان ساخت وساز به تمام عوامل مهم توجه نمایند؛ نیازها را به طور دقیق آنالیز نموده و مواد و مصالح مورجهانز را تهیه و به درستی استفاده نمایند.
منبع: اتاق