روشهای درمان آزواسپرمی و پیشگیری از ابتلا به آن

به گزارش مجله نایس پاتوق، طبنا نیوز/بی نطفگی یا آزواسپرمی، نوعی اختلال بوده که در آن تعداد اسپرم های موجود در مایع منی، صفر می گردد. در این مقاله به آنالیز این موضوع می پردازیم.

روشهای درمان آزواسپرمی و پیشگیری از ابتلا به آن

آزواسپرمی

این بیماری بسیار نادر است و فقط یک درصد از مردان را شامل می گردد که حدود 10 تا 15 درصد از مردان نابارور است. اسپرم در بیضه ها ساخته می گردد و در دستگاه تناسلی با مایعی در مجاری سمینال ترکیب می گردد. مایع سفید رنگ و غلیظی که حاصل می گردد منی نام دارد. در آزواسپرمی (Azoospermia) منی همچنان ساخته می گردد و ارضای جنسی اتفاق می افتد اما منی دیگر دارای اسپرم نیست.

ژنتیک و عوامل موروثی در 10 تا 15 درصد موارد کم اسپرمی و آزواسپرمی تاثیر دارد. عیوب و اختلالات در کروموزوم ها (ساختار هسته سلول ها که حاوی اطلاعات ژنتیکی است) می تواند بر شکل، اندازه و تعداد اسپرم ها اثر بگذارد. این عیوب در بخش های مختلفی از کروموزم مردانه می توانند رخ بدهند. در بعضی موارد بخشی از کروموزوم مردانه محذوف است و این می تواند منجر به ناباروری گردد.

به طوری کلی سه نوع آزواسپرمی وجود دارد:

آزواسپرمی پیش از بیضه ای

این عارضه به دلیل اختلال در ساخت هورمون های مسئول فراوری اسپرم بوجود می آید. این حالت به دو دلیل به وجود می آید.

1. سندرم کالمن، اختلالی ژنتیکی و موروثی کروموزوم های ایکس که نشانه های آن سطح پایین هورمون مولد گونادوتروپین و بی بویی است. کار این هورمون تحریک غده هیپوفیز برای ترشح هورمون هایی است که اندام تناسلی را کنترل می نمایند.

2. اختلالات هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز که ناشی از درمان های رادیویی و داروهای شیمی درمانی هستند.

آزواسپرمی بیضه ای

این عارضه به دنبال هر اختلال در عملکرد یا ساختار بیض ها بوجود می آید. این عارضه می تواند از عوامل ذکر شده در زیر نشات بگیرد:

آنورشیا یا عدم وجود بیضه ها

کیپتورشیدیسم (وضعیتی که بیضه ها در کیسه بیضه قرار نگرفته اند.)

سندرم سرتولی تنها (بیضه ها سلول های اسپرم مرده فراوری می نمایند.)

توقف اسپرماتوژنیک (بیضه ها سلول های اسپرم ناقص فراوری می نمایند.)

سندرم لینفلتر: مرد یک کروموزوم ایکس اضافه دارد. نتیجه آن می تواند ناباروری یا عدم بلوغ فیزیکی یا جنسی باشد.

مام اورکیتیس؛ التهاب بیضه ها

تومور ها

واکنش به داروها

درمان های رادیویی

بیماری هایی از جمله دیابت، سیروز و نارسایی کلیه

جراحی

واریکوسل؛ گشادی رگ های بیضه

آزواسپرمی پسا بیضه ای

این عارضه به دنبال مسائل انزال منتج از انسداد دستگاه تناسلی ایجاد می گردد. در این حالت اسپرم با مایع منی ترکیب نمی گردد. این عارضه حدود 40 درصد از آزواسپرمی ها را شامل می گردد. علل آن ممکن است از موارد زیر باشد:

انسداد در اپیدیدیم، لوله منی یا هر قسمت دیگری در اندام جنسی

عفونت

جراحت

رشد کیست

وازکتومی؛ برداشت لوله منی

نداشتن لوله منی به طور مادرزادی؛ این عارضه می تواند منجر به فیبروز کیستی نیز بگردد.

زنانی که همسرانی با فیبروز کیستی دارند باید آزمایشاتی انجام بدهند تا تعیین گردد فرزندشان احتمال ابتلا به فیبروز کیستی دارد یا خیر.

سیستم تناسلی

دستگاه تناسلی شامل این بخش هاست:

بیضه ها

مسئول فرآیند اسپرماتوژینز یا فراوری اسپرم هستند.

لوله های منی ساز

لوله های کوچک و باریکی که بیشتر بافت بیضه ها را تشکیل می دهند.

اپیدیدیم

لوله هایی که اسپرم های بالغ در آنجا ذخیره می شوند.

لوله منی

لوله ای که از اپیدیدیم به مجرای ادراری می رود. تنگ و گشاد شدن این لوله باعث حرکت اسپرم می گردد و آن را به کیسه های سمینال می برد جایی که اسپرم با مایع سمینال ترکیب شده و منی به وجود می آید.

مجرای ادرار

لوله ای که در طول آلت تناسلی کشیده شده و محل خروج ادرار از مثانه و منی از بیضه هاست.

علائم آزواسپرمی

شاید خودتان متوجه ابتلایتان به این عارضه نباشید و هیچ علائمی را مشاهده نکنید تا اینکه می بینید تمام کوشش هایتان بی نتیجه باقی می ماند. جز این مورد، علائم و نشانه های دیگری که مشاهده می کنید می تواند به علل و عوارض دیگری مربوط باشد که شامل مواردی همچون عدم تعادل هورمون ها یا اختلالات ژنتیکی و کروموزومی است.

علائم احتمالی آزواسپرمی شامل موارد زیر می گردد:

سرد مزاجی جنسی

اختلال نعوظ

غده، ورم یا ناراحتی در اطراف بیضه ها

کاهش مو های صورت یا بدن

درست است که تنها به یک اسپرم و یک تخمک برای باردار شدن احتیاج است، اما اسپرم های سالم بیشتر احتمال بارداری در هر ماه را افزایش می دهند. حتی اگر قصد بچه دار شدن ندارید، تعداد اسپرم عامل مهمی برای سلامت کل در نظر گرفته می گردد. تعداد غیر عادی اسپرم می تواند نشان دهنده اختلالات مربوط به سلامتی باشد. می توانید به وسیله آنالیز مایع منی، شمارش اسپرم را انجام دهید که این آزمایش را می توان در مطب پزشک، کلینیک باروری یا در خانه انجام داد.

آزمایش مایع منی

آنالیز مایع منی این موارد را تعیین می نماید:

تعداد اسپرم ها (حجم)

شکل اسپرم

حرکت اسپرم یا تحرک اسپرم

تعداد، شکل و تحرک اسپرم برای آنالیز باروری مردان عوامل مهمی هستند. ممکن است پزشک آزمایش و آنالیز 3 نمونه در دیدار های گوناگون را برای آنالیز دقیق پیشنهاد دهد. تست هایی که در خانه انجام می شوند تنها تعداد اسپرم ها را تعیین می نمایند. اگر می خواهید آنالیز کامل داشته باشید، با پزشک صحبت کنید.

تعداد اسپرم و باروری

تعداد اسپرم می تواند روی باروری تاثیر بگذارد زیرا احتمال باردار شدن همسرتان با تعداد کم اسپرم کاهش می یابد. مسائل کیفیت اسپرم نیز می توانند روی احتمال باردار شدن همسرتان تاثیر بگذارند. ناباروری مردان (که اغلب به علت تعداد کم اسپرم رخ می دهد) یکی از دلایل اصلی است که زوج ها نمی توانند بچه دار شوند. اما زوج ها می توانند سایر مسائلی که روی باروری تاثیر می گذارند را نیز تجربه نمایند. در بعضی موارد، ناباروری به علت عوامل زنانه همچون این موارد رخ می دهد:

ذخیره تخمدان کم

انسداد لوله فالوپ

آندومتریوز

باردار نشدن می تواند از نتایج عدم کوشش کافی برای بارداری باشد. در بیشتر موارد، حتی هنگامی که مسائل باروری وجود ندارد، باردار شدن می تواند 6 ماه تا 1 سال طول بکشد. اگر بالای 35 سال سن دارید و شما و همسرتان 6 ماه برای باردار شدن کوشش نموده اید، ممکن است پزشک شما را به متخصص باروری ارجاع دهد. اگر برای بیش از یک سال برای بارداری کوشش نموده اید و شما و همسرتان زیر 35 سال هستید، برای این که ببینید آیا به ارجاع به متخصص احتیاج هست یا نه از پزشک سوال بپرسید.

تشخیص آزواسپرمی

آزواسپرمی هنگامی تشخیص داده می گردد که در دو موقعیت جداگانه، هیچ سلول اسپرمی در نمونه سانتریفیوژ شده مایع منی با استفاده از میکروسکوپ با قدرت بالا تشخیص داده نگردد. در مواردی که مایع منی سانتریفیوژ شده وجود دارد، اگر سلول های اسپرم وجود داشته باشند از مایع اطراف شان جدا می شوند و زیر میکروسکوپ دیده می شوند.

به عنوان قسمتی از فرایند تشخیص، پزشک سابقه بیمار نظیر این موارد را آنالیز می نماید:

موفقیت یا عدم موفقیت در باروری در زمان گذشته (توانایی داشتن فرزند)

بیماری های زمان کودکی

ضربه یا جراحی در ناحیه مقعد (این امر سبب انسداد مجاری یا منبع ضعیف خون به بیضه ها می گردد)

عفونت ادراری یا مجرای تناسلی

بیماری های منتقله جنسی

قرار دریافت در معرض پرتو یا شیمی درمانی

هر گونه استفاده از دارو، در گذشته یا حال

تب اخیر یا قرار دریافت در معرض گرما همچون سونای مکرر یا حمام بخار گرم (گرما سلول های اسپرم را از بین می برد)

سابقه خانوادگی در نقص های مادرزادی، عقب ماندگی ذهنی، اختلالات اندام های تناسلی یا فیبروز سیستیک

معاینه فیزیکی آزواسپرمی

در معاینه فیزیکی پزشک این موارد را آنالیز می نماید:

بلوغ کلی، اندازه و شکل بدن و اندام های تناسلی

محتوای آلت تناسلی (مردان) و کیسه بیضه

آنالیز وجود مجاری وازدفران

ورم یا حساس شدن اپیدیدیم

وجود یا نبود واریکوسل

آنالیز مقعد برای انسداد مجرای انزالی

ممکن است پزشک انجام این آزمایش ها را نیز پیشنهاد دهد:

آنالیز سطح هورمون هایی نظیر تستوسترون و هورمون تحریک نماینده فولیکول (FSH)

آزمایش های ژنتیکی

اشعه ایکس و سونوگرافی اندام های تناسلی برای آنالیز مسائل اندازه و شکل آن ها و ارزیابی این که آیا هیچ تومور، انسداد یا عدم خونرسانی کافی وجود دارد یا نه.

تصویر برداری از مغز برای تشخیص اختلالات هیپوتالاموس و غده هیپوفیز

در مواردی که اندازه بیضه ها و سطح هورمون ها عادی است، بیوپسی (نمونه برداری از بافت) بیضه ها انجام می گردد تا آزواسپرمی انسدادی یا غیر انسدادی تعیین گردد. بیوپسی عادی به این معناست که احتمالا در بعضی از نقاط سیستم انتقال اسپرم، انسداد وجود دارد. گاهی هر اسپرمی که در بیضه یافت می گردد فریز می گردد تا بعدها مورد آنالیز قرار بگیرد یا در روش های یاری باروری از آن استفاده گردد.

درمان آزواسپرمی

درمان آزواسپرمی انسدادی

جراحی می تواند لوله های مسدود شده در اندام های تناسلی را اصلاح کند و ارتباطی را برقرار کند که به علت نقص های مادرزادی هیچ گاه شکل نگرفته بود. بعضی از پزشکان در زمینه درمان آزواسپرمی و ترمیم موثر جریان اسپرم تخصص دارند. اگر ترمیم با جراحی ممکن نیست یا خودتان آن را ترجیح نمی دهید، اغلب گزینه دیگری نیز وجود دارد. متخصصان می توانند اسپرم را به وسیله این موارد استخراج نمایند:

بیضه ها

اپیدیدیم، جایی که اسپرم رشد می نماید

وازدفران لوله ای که انتقال اسپرم را بر عهده دارد

اسپرم برای باردار شدن به یاری لقاح آزمایشگاهی (IVF) استخراج می گردد. پزشکان درباره گزینه های موجود با شما مشورت می نمایند و به شما در تصمیم گیری یاری می نمایند. اگر جراحی ممکن باشد دو نوع جراحی صورت می گیرد: میکروسرجری و جراحی اندوسکوپیک.

آزواسپرمی انسدادی و میکروسرجری

میکروسرجری یک تکنیک اثبات شده است که تاریخچه طولانی ای دارد. متخصصانی که میکروسرجری را انجام می دهند باید یک سال بیشتر درس بخوانند تا در این درمان تخصص پیدا نمایند.

شما کاملا با بیهوشی عمومی بیهوش می شوید.

پزشک یک برش کوچک در بیضه انجام می دهد.

پزشک از ابزار عظیم نمایی مخصوص استفاده می نماید، انسداد را اصلاح می نماید یا ارتباط از دست رفته را ترمیم می نماید و برش را می بندد.

از میکروسرجری برای ترمیم مسائل اپیدیدیم و وازدفران استفاده می گردد.

آزواسپرمی انسدادی و جراحی اندوسکوپیک

جراحی اندوسکوپیک یک فرایند کم تهاجمی است که از برش های کوچک تر استفاده می نماید.

با استفاده از بیهوشی عمومی کاملا بیهوش می شوید و برای اذیت نشدن از بیحسی موضعی در محل مورد نظر استفاده می گردد.

پزشک از یک لوله اسکوپ (لوله باریک و انعطاف پذیر) با دوربین، نور و عظیمنمایی در محل جراحی استفاده می نماید؛ در حالی که برای راهنمایی، تصویر روی یک مانیتور نشان داده می گردد.

لوله اسکوپ به آرامی به پیشابراه راهنمایی می گردد که باعث می گردد به برش عظیم احتیاجی نباشد. سپس پزشک به دقت انسداد را رفع می نماید.

پزشکان از جراحی اندوسکوپیک برای ترمیم مسائل مربوط به مجرای انزالی (لوله ای که اسپرم از آن به پیشابراه می رود، با مایع مخلوط می گردد و مایع منی را تشکیل می دهد) استفاده می نمایند.

درمان آزواسپرمی غیر انسدادی

با وجود درمان های پیشرفته ای که امروز در دسترس است بعضی از مردان با آزواسپرمی غیر انسدادی، بازگشت اسپرم به مایع منی را تجربه می نمایند، تا جایی که بارداری و لقاح غیر یاریی ممکن می گردد. برای بسیاری دیگر از بیماران، می توان کیسه هایی از فراوری اسپرم را در بیضه تشخیص داد حتی اگر خیلی از قسمت ها تهی باشند و بیمار به اندازه کافی اسپرم فراوری نکند تا به مجاری تناسلی بفرستد. علت چنین موفقیتی تجربه و تخصص در زمینه استخراج اسپرم است.

پزشک درباره شرایط خاص تان با شما صحبت می نماید و توصیه های درمانی به شما ارائه می دهد. برای بعضی از مردان، راه چاره نسبتا ساده است و شامل این موارد است: تغییر در سبک زندگی، تعویض یک دارو یا پرهیز از بعضی سموم خاص. به علاوه اگر شیمی درمانی یا پرتو درمانی داشته اید، باید بدانید که سیستم تناسلی برگشت پذیر است و بدن به زمان برای ریکاوری احتیاج دارد. اما گاهی به مداخلات مستقیمی احتیاج است. در هر مورد باید 2-3 ماه به بدن اجازه دهید که اسپرم کافی فراوری کند تا مزایای شفاف درمان را ببینید.

درمان هورمونی آزواسپرمی

بعضی از مردان با آزواسپرمی انسدادی می توانند با یاری هورمون های خاص، بازگشت اسپرم به منی یا افزایش احتمال یافتن اسپرم در طول استخراج را تجربه نمایند.

این هورمون ها عبارتند از:

هورمون تحریک نماینده فولیکول (FSH)

هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG)

کلومیفن

آناستروزول

لترازول

واریکوسلکتومی

بعضی از مردان ممکن است واریکوسل داشته باشند که شامل عظیم و گشاد شدن رگ های کیسه بیضه است که می تواند مانع از فراوری اسپرم گردد. در طول فرایند واریکوسلکتومی میکروسکوپیک از میکروسکوپ برای تشخیص و باز کردن رگ ها و حفظ ساختارهای ضروری اطراف (همچون شریان ها، وازدفران و مجاری لنفاتیک) استفاده می گردد. بیش از 40 درصد از مردان پس از این فرایند، بازگشت اسپرم به مایع منی را تجربه می نمایند.

استخراج اسپرم برای آزواسپرمی

برای بعضی از مردان با آزواسپرمی غیر انسدادی، می توان اسپرم را به مایع منی بازگرداند. اما وقتی این اتفاق ممکن نیست، پزشکان کیسه های کوچکی در بیضه که هنوز اسپرم فراوری می نمایند را تشخیص می دهند. این اسپرم ها به اندازه ای نیستند که وارد مجرای تناسلی تان شوند اما به شما یاری می نمایند که پدر شوید. حتی اگر هر یک از بیضه ها شامل اسپرم های کمی باشند، این امر ممکن است.

استخراج اسپرم

هدف، کاهش به خطر افتادن بیضه ها و افزایش احتمال یافتن اسپرم است.

با یاری دو تکنولوژی می توان به این هدف رسید:

استخراج اسپرم بیضه با روش میکروسکوپی (mTESE)

از اسپرمی که جمع آوری شده برای بارور کردن تخمک، چه به روش لقاح مصنوعی (IVF) و چه میکرواینجکشن یا تزریق اسپرم داخل تخمک (ICSI) استفاده می نمایند. ICSI فرایند ای است که تنها به یک اسپرم احتیاج دارد. بعضی از متخصصان در زمینه آنالیز بافت بیضه برای تشخیص اسپرم و استفاده از آن برای بارور کردن تخمک تخصص دارند.

استخراج اسپرم نیز روش مناسبی برای مردانی با آزواسپرمی انسدادی است که از انجام جراحی اصلاح نماینده می پرهیزند، در این شرایط به علت تعداد بالای اسپرم های این افراد ما به آن ها فرایند های مشابه و کمتر تهاجمی را پیشنهاد می دهیم.

آزواسپرمی و نقشه برداری اسپرم

نقشه برداری اسپرم روش کم تهاجمی برای تشخیص و بازیابی اسپرم است که باعث می گردد جمع آوری اسپرم موثرتر باشد. این فرایند احتیاج به برداشتن بافت بیضه را کاهش می دهد. این فرایند نسبت عوارض جانبی کمی دارد و بیماران معمولا چندین روز پس از انجام آن به خوبی بهبود می یابند. برای این کار از چندین قسمت بیضه نمونه برداری می گردد، اگر اسپرم کافی برای لقاح و بارداری یافت گردد به یافتن اسپرم های دیگر احتیاجی نیست. اما اگر اسپرم کافی یافت نگردد سراغ فرایند دیگری به نام mTESE می رویم.

استخراج اسپرم بیضه با روش میکروسکوپی (mTESE)

در طول استخراج اسپرم بیضه با روش میکروسکوپی، از میکروسکوپ مخصوص برای یافتن بافت بیضه حاوی اسپرم استفاده می گردد. به این فرایند میکرو TESE یا میکرو دیسکشن (Microdissection) هم می گویند. این روش هم تا حد ممکن بافت بیضه را حفظ می نماید و هم سبب افزایش احتمال یافتن اسپرم های موثر می گردد. بیماران در طول این فرایند بیهوشی عمومی یا بیحسی موضعی دریافت می نمایند.

درمان گیاهی آزواسپرمی

درمان گیاهی و طبیعی آزواسپرمی یا صفر بودن تعداد اسپرم ها بر اساس استفاده از بعضی گیاهان است. این گیاهان خصوصیات یکسانی با هورمون های مردانه دارند و فراوری اسپرم در مجرای تناسلی مردانه را افزایش می دهند. گیاه خارخسک تا به امروز از موثرترین گیاهان برای درمان آزواسپرمی (یا صفر بودن تعداد اسپرم ها) و سایر اختلالات جنسی بوده است.

خارخسک هورمون استروژن و تستوسترون را افزایش می دهد و گردش خون را در کل ناحیه تناسلی (مجرای وازدفران، بیضه ها، اپیدیدیم و آلت تناسلی) تقویت می نماید. این گیاه اختلال نعوظ را نیز درمان می نماید. موصلی سفید (Safed musli) داروی گیاهی دیگری است که برای درمان صفر بودن تعداد اسپرم یا آزواسپرمی استفاده می گردد. این گیاه میزان و کیفیت مایع منی را تقویت می نماید، این موارد عوامل مهمی هستند که روی باروری مردان تاثیر می گذارند.

موصلی سفید سطح باروری را افزایش می دهد و عملکرد دستگاه تناسلی را بهبود می بخشد. گیاهان آیورودیک دیگری نیز هستند که صفر بودن تعداد اسپرم یا آزواسپرمی را درمان می نمایند. آشواگاندا و شیلاجیت از مهم ترین گیاهان در طب آیورودا هستند که برای درمان آزواسپرمی مورد استفاده قرار می گیرند. این گیاهان روی دستگاه تناسلی تاثیر موثری می گذارند و قوای جنسی را تقویت می نمایند.

این گیاهان باروری را افزایش می دهند و با تحریک فراوری دوپامین، شهوت جنسی کاهش یافته را بالا می برند. گیاه Mucuna purines با افزایش حساسیت سیستم عصبی، به نعوظ و فراوری اسپرم یاری می نماید. آزواسپرمی یا صفر بودن تعداد اسپرم با روش های طبیعی و گیاهی به طور موثر درمان می گردد.

منبع: همگردی
انتشار: 30 بهمن 1399 بروزرسانی: 30 بهمن 1399 گردآورنده: nicepatogh.ir شناسه مطلب: 1410

به "روشهای درمان آزواسپرمی و پیشگیری از ابتلا به آن" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "روشهای درمان آزواسپرمی و پیشگیری از ابتلا به آن"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید