اصل 85؛ پنهان کاری یا ضرورت؟ - مجله نایس پاتوق

یکی از مناقشه های مهم حقوقی درخصوص این طرح این است که چرا مجلس اصرار دارد آن را مطابق روال پیش بینی شده در اصل 85 قانون اساسی آنالیز و تصویب کند. این مناقشه از آنجا شکل گرفته که یک نگرانی اصلی ناظر بر کوشش برای پنهان کاری در آنالیز این طرح است.

بخش پایانی اصل 85 قانون اساسی می گوید که مجلس در موارد ضروری می تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با رعایت اصل هفتادودوم به کمیسیون های داخلی خود تفویض کند. البته قوانین وضع شده در این فرایند آزمایشی خواهند بود و برای دائمی شدن مطابق ادامه همین اصل احتیاج به تصویب در صحن علنی دارند.

با توجه به آنچه از اصل 85 قانون اساسی یادآوری شد، سؤالی که مجلس باید پاسخ گوی آن باشد، این است که ضرورت آنالیز این طرح در کمیسیون و طبق مفاد این اصل چیست؟ به طور مثال آیا یک محدودیت و فوریت زمانی خاص برای این کار وجود داشته که باید این طرح با حداکثر سرعت به پایان می رسیده و آنالیز آن در صحن علنی امکان این را می گرفته است؟ یا اینکه کمیسیون فرهنگی ویژگی خاصی برای تصویب نهایی این طرح داشته که صحن علنی از آن برخوردار نیست؟

آیا ضرورتی امنیتی باعث این کار شده است؟ با از این دست سؤالات می توان چندین مورد را بیان کرد که نشان می دهد قید اول این بخش از اصل 85 قانون اساسی یعنی داشتن ضرورت برای واگذاری اختیار قانون گذاری صحن مجلس به کمیسیون های داخلی محل ابهام و تردید جدی است.

تا به امروز فقط یک مرجع در مجلس سعی نموده به سؤالات موجود درباره دلایل اعمال اصل 85 قانون اساسی برای طرح یادشده پاسخ دهد و آن هم مرکز پژوهش های مجلس است. این مرکز در حساب رسمی توییتر خود چنین نوشته است: سؤال: چرا باید طرح حمایت از حقوق کاربران در قالب اصل 85 آنالیز گردد؟ پاسخ: 1) طرح از پیچیدگی های فنی برخوردار است و ذی نفعان زیادی دارد. 2) با هشتاد و پنجی شدن امکان مداخله نظرات مردم و کارشناسان فراهم است. 3) متن نهایی دائمی نمی گردد بلکه موقت سه تا پنج ساله است و امکان اصلاح برای دائمی شدن وجود دارد.

به دلایل حقوقی بسیار ساده و روشنی، پاسخ مرکز پژوهش های مجلس برای روشن شدن ضرورت آنالیز طرح صیانت بر اساس اصل 85 قانون اساسی نه تنها قانع نماینده نیست بلکه می تواند عذر بدتر از گناه هم باشد. اگر بخواهیم به همان ترتیب پاسخ های این مرکز شرح دهیم، باید بگوییم که اولا وجود پیچیدگی فنی و ذی نفعان فراوان برای یک فرایند قانون گذاری در قدم نخست ضرورت آنالیز شفاف و علنی آن را بیشتر می نماید نه بردن آن به جلسات غیرعلنی.

مضافا اینکه هر طرحی در مراحل مختلف رسیدگی مستند به قانون آیین نامه داخلی مجلس مرحله آنالیز در کمیسیون های تخصصی را طی خواهد نمود. چرا در همان مراحل عادی که طرح در کمیسیون تخصصی بود، این پیچیدگی ها آنالیز و با ذی نفعان مذاکره نشد؟ وقتی قبل از این و در یک سال گذشته چنین اتفاقی در همین کمیسیون فرهنگی نیفتاده، چه تضمینی هست که بعدا این اتفاق رخ دهد؟ ثانیا گفته شده با این کار امکان مداخله نظرات مردم و کارشناسان فراهم می گردد.

باز هم باید پرسید چرا در این یک سال که طرح در کمیسیون فرهنگی بود، چنین نکردید؟ یا اینکه اگر اکنون به فکر این کار افتاده اید، چرا ارجاع طرح به صحن علنی را چندهفته ای به تأخیر نینداختید تا این اقدام را انجام دهید؟ آیا تا الان کسی جلوی مجلس را گرفته بود که از این نظرات استفاده ننموده اند؟

ثالثا درباره آزمایشی بودن این قانون در صورت آنالیز طبق اصل 85 قانون اساسی و امکان تغییر آن در آینده مگر همین الان مجلس امکان تغییر و اصلاح قوانین دائمی تصویب شده در صحن علنی را با ارائه طرح ندارد؟ کافی است نگاهی به لیست طرح های پیشنهادی نمایندگان بیندازید تا متوجه شوید بخش اعظم آن ها طرح هایی برای اصلاح یا تغییر بخش هایی از بعضی قوانین عادی هستند.

با وجود چنین اختیار و امکانی برای مجلس چه نگرانی ای بابت آزمایشی یا دائمی بودن این قانون وجود داشت؟ به عبارت دقیق تر برای تمام توجیهات ذکرشده به وسیله مرکز پژوهش های مجلس در خود قانون آیین نامه داخلی مجلس راه حل ها و ظرفیت هایی وجود داشت که به هیچ اسم تصمیم روز چهارشنبه مجلس را توجیه نمی نماید. روشن است که این دست شرحات نمی تواند پاسخ قانع نماینده ای به سؤال درباره ضرورت آنالیز طرح صیانت بر اساس اصل 85 قانون اساسی باشد.

خصوصا اینکه این ابهام مطرح است که حامیان این طرح قصد دارند کار خود را در خلوت و به دور از زحمتی که نظارت افکار عمومی روی آن ها ایجاد می نماید، به پایان برسانند.

در شرایطی که نگرانی افکار عمومی بابت جزئیات این طرح بسیار جدی است و این نگرانی به صورت گسترده بیان شده و در مقابل از یک سو پاسخی منطقی بابت دلایل و ضرورت آنالیز این طرح در کمیسیون فرهنگی به جای صحن مجلس داده نمی گردد و از سوی دیگر بعضی مدافعان شناخته شده این طرح تندترین اتهامات نظیر جاسوسی را متوجه منتقدان و مردم می نمایند، جا دارد تا به شکل مضاعف نگران کوشش برای پنهان کاری در جهت آنالیز و تصویب این طرح شد.